“โรคภูมิแพ้” เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในผู้คนส่วนใหญ่ คุณอาจจะเป็นโรคภูมิแพ้อากาศ โรคภูมิแพ้เกสรดอกไม้ หรืออาจจะเป็นโรคแพ้ขนสัตว์ค่ะ อาการแพ้เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของคุณตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอม เช่น เกสรดอกไม้ พิษผึ้ง ขนสัตว์เลี้ยง หรืออาหาร สิ่งเหล่านี้มักจะก่อให้เกิดปฏิกิริยาในคนส่วนใหญ่ ระบบภูมิคุ้มกันของคุณจะผลิตสารที่เรียกว่า แอนติบอดี้ (IgE antibodies) ออกมา เพื่อต่อสู้กับสารเหล่านี้เนื่องจากมันคิดว่าเป็นอันตราย (1)
เมื่อคุณมีอาการแพ้ ระบบภูมิคุ้มกันของคุณจะสร้างแอนติบอดี้ออกมา เนื่องจากมันคิดว่าสารก่อภูมิแพ้ชนิดใดชนิดหนึ่งนี้เป็นอันตราย แม้ว่าจะไม่ใช่ก็ตาม เมื่อคุณสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ปฏิกิริยา ระบบภูมิคุ้มกันของคุณอาจทำให้ผิวหนังอักเสบ เกิดไซนัส มีปัญหาทางเดินหายใจหรือระบบย่อยอาหารได้ (1) ความรุนแรงของการแพ้แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคลและอาจมีตั้งแต่การระคายเคืองเล็กน้อยไปจนถึงภาวะภูมิแพ้ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต แม้ว่าอาการแพ้ส่วนใหญ่จะไม่สามารถรักษาให้หายได้ แต่การรักษาสามารถช่วยบรรเทาอาการภูมิแพ้ของคุณได้ วันนี้เราจะพาคุณไปเจาะลึกอาการภูมิแพ้กันค่ะ
อาการแพ้คืออะไร ?
การแพ้ คือการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อสิ่งแปลกปลอมที่มักไม่เป็นอันตรายต่อร่างกายของคุณ สารแปลกปลอมเหล่านี้เรียกว่า “สารก่อภูมิแพ้” ซึ่งอาการภูมิแพ้นี้อาจรวมถึงอาหารบางชนิด เกสรดอกไม้ หรือขนของสัตว์ หน้าที่ของระบบภูมิคุ้มกันของคุณคือ ทำให้คุณมีสุขภาพที่ดีโดยต่อสู้กับเชื้อโรคที่เป็นอันตราย มันทำได้โดยการโจมตีทุกสิ่งที่คิดว่าอาจทำให้ร่างกายของคุณตกอยู่ในอันตราย (1)
การตอบสนองนี้อาจเกี่ยวข้องกับการอักเสบ การจาม หรืออาการอื่น ๆ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสารก่อภูมิแพ้ด้วย โดยปกติระบบภูมิคุ้มกันของคุณจะปรับให้เข้ากับสภาพแวดล้อมของคุณ ตัวอย่างเช่น เมื่อร่างกายของคุณต้องเผชิญกับบางสิ่ง เช่น ขนสัตว์เลี้ยง ในผู้ที่มีอาการแพ้อย่างรุนแรงระบบภูมิคุ้มกันจะมองว่าเป็นผู้รุกรานจากภายนอกที่เข้ามาคุกคามร่างกายคุณ และจะต่อสู้กันอย่างรุนแรง โปรดรู้ไว้ว่าอาการแพ้เป็นเรื่องธรรมดา การรักษาหลายวิธีสามารถช่วยให้คุณหลีกเลี่ยงอาการแพ้ของคุณได้
อาการของโรคภูมิแพ้
อาการที่คุณพบเนื่องจากโรคภูมิแพ้เป็นผลมาจากหลายปัจจัย ซึ่งรวมถึงประเภทของโรคภูมิแพ้ที่คุณมีอาการ และความรุนแรงของโรคภูมิแพ้ หากคุณใช้ยาใด ๆ ก่อนที่จะมีอาการแพ้ คุณอาจยังคงพบอาการเหล่านี้อยู่บ้าง แต่อาจลดลงได้
สำหรับผู้แพ้อาหาร
การแพ้อาหารอาจทำให้เกิดอาการบวม เป็นลมพิษ คลื่นไส้ และอ่อนเพลีย ซึ่งมันอาจต้องใช้เวลาสักพักกว่าคนจะรู้ตัวว่ามีอาการแพ้อาหาร หากคุณมีปฏิกิริยารุนแรงหลังอาหารให้ไปพบแพทย์ทันที เพราะแพทย์สามารถค้นหาสาเหตุที่แท้จริงของปฏิกิริยาของคุณได้ (2)
สำหรับโรคภูมิแพ้ตามฤดูกาล
โรคภูมิแพ้ตามฤดูกาล เรียกอีกอย่างว่า ไข้ละอองฟาง หรือ โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Hay fever symptoms) สามารถเหมือนกับอาการหวัดได้ รวมถึงยังมีอาการน้ำมูกไหล และตาบวม โดยส่วนใหญ่คุณสามารถจัดการกับอาการเหล่านี้ได้ที่บ้านโดยใช้การรักษาที่ไม่ต้องสั่งโดยแพทย์ แต่ควรไปพบแพทย์หากอาการของคุณไม่สามารถจัดการได้ (3)
สำหรับอาการแพ้อย่างรุนแรง
การแพ้อย่างต่อเนื่องอาจทำให้เกิดอาการแพ้ที่รุนแรงได้ นี่เป็นภาวะฉุกเฉินที่อันตรายถึงชีวิตซึ่งอาจนำไปสู่อาการหายใจลำบาก วิงเวียนศีรษะ และหมดสติ หากคุณมีอาการเหล่านี้หลังจากสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ให้รีบไปพบแพทย์ทันที โปรดรู้ไว้ว่าอาการแพ้ของทุกคนแตกต่างกัน (1)
อาการแพ้ที่ผิวหนัง
อาการแพ้ผิวหนัง อาจเป็นสัญญาณ หรืออาการของโรคภูมิแพ้ นอกจากนี้ยังอาจเป็นผลโดยตรงจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ตัวอย่างเช่น การรับประทานอาหารที่คุณแพ้อาจทำให้เกิดอาการหลายอย่าง คุณอาจรู้สึกเสียวซ่าในปากและลำคอ หรือคุณอาจเกิดผื่นขึ้น อย่างไรก็ตามการสัมผัสผิวหนังอักเสบเป็นผลมาจากการที่ผิวหนังของคุณสัมผัสโดยตรงกับสารก่อภูมิแพ้ สิ่งนี้อาจเกิดขึ้นได้หากคุณสัมผัสสิ่งที่คุณแพ้ เช่น ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด หรือพืชที่คุณแพ้ (4)
ประเภทของโรคภูมิแพ้ผิวหนัง ได้แก่ :
- ผื่น บริเวณผิวหนังมีอาการระคายเคือง บวมแดงและอาจเจ็บปวดหรือคันได้
- กลาก เป็นอาการผิวหนังอักเสบเป็นหย่อม ๆและสามารถคันและมีเลือดออกได้
- ผิวหนังอักเสบ ผิวหนังมีสีแดงและคัน มันสามารถเกิดขึ้นเกือบจะในทันทีหลังจากสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้
- เจ็บคอ คอหอยหรือลำคออาจจะระคายเคืองหรืออักเสบ
- ลมพิษ จะเป็นรอยเชื่อมสีแดงคันและนูนที่มีขนาดและรูปร่างต่าง ๆ เกิดขึ้นบนพื้นผิวของผิวหนัง
- ตาบวม ตาอาจมีน้ำหรือคันและดูบวม
- อาการคัน มีอาการระคายเคืองหรืออักเสบที่ผิวหนัง
- ผิวไหม้ การอักเสบของผิวหนังทำให้รู้สึกไม่สบายตัวและรู้สึกแสบที่ผิวหนัง โปรดรู้ว่าผื่นเป็นหนึ่งในอาการที่พบบ่อยที่สุดของโรคภูมิแพ้ผิวหนัง
สาเหตุของโรคภูมิแพ้
นักวิจัยไม่แน่ใจว่าเหตุใดระบบภูมิคุ้มกันจึงทำให้เกิดอาการแพ้เมื่อสารแปลกปลอมที่ไม่เป็นอันตรายเข้าสู่ร่างกาย (1) โรคภูมิแพ้มีองค์ประกอบทางพันธุกรรม ซึ่งหมายความว่าพ่อแม่สามารถส่งต่อไปยังลูก ๆ ได้ อย่างไรก็ตามความไวต่อปฏิกิริยาการแพ้โดยทั่วไปเท่านั้นที่เป็นผลทางพันธุกรรม อาการแพ้แบบเฉพาะจะไม่ถูกส่งผ่าน ตัวอย่างเช่น หากแม่ของคุณแพ้หอยก็ไม่ได้แปลว่าคุณจะแพ้ด้วย
สารก่อภูมิแพ้ประเภททั่วไป ได้แก่ :
- แพ้สัตว์ สิ่งเหล่านี้รวมถึงขนสัตว์เลี้ยง ขยะมูลฝอย และแมลงสาบ
- แพ้ยา ยาเพนิซิลลิน และซัลฟาเป็นตัวกระตุ้นที่พบบ่อย
- แพ้อาหาร การแพ้ข้าวสาลี ถั่ว นม หอย และไข่ เป็นเรื่องปกติ
- แพ้เหล็กในแมลง ได้แก่ ผึ้ง ตัวต่อ และยุง (แนะนำให้ใช้เครื่องดักยุงไฟฟ้า)
- แพ้เชื้อรา สปอร์ในอากาศ จากราสามารถกระตุ้นปฏิกิริยาการแพ้ได้
- แพ้พืช ละอองเรณูจากหญ้า วัชพืช และต้นไม้ รวมทั้งเรซินจากพืช เช่น ไม้เลื้อยที่มีพิษเป็นสารก่อภูมิแพ้จากพืชที่พบบ่อยมาก
- แพ้สารก่อภูมิแพ้อื่น ๆ อาการแพ้น้ำยาง พบได้ทั่วไปมักพบในถุงมือยางและถุงยางอนามัย แพ้โลหะ เช่น นิกเกิล ก็เป็นสารก่อภูมิแพ้ทั่วไปเช่นกัน
โรคภูมิแพ้ตามฤดูกาลหรือที่เรียกว่าไข้ละอองฟางเป็นอาการแพ้ที่พบบ่อยที่สุด สิ่งเหล่านี้เกิดจากละอองเรณูที่พืชปล่อยออกมาทำให้เกิด (3)
- อาการเคืองตา
- น้ำตาไหล
- อาการน้ำมูกไหล
- ไอ
การรักษาโรคภูมิแพ้
วิธีที่ดีที่สุดในการหลีกเลี่ยงอาการแพ้คือ หลีกเลี่ยงสิ่งที่กระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาหรืออาการ หากไม่สามารถทำได้ก็มีทางเลือกในการรักษา
การใช้ยา
การรักษาโรคภูมิแพ้มักรวมถึงการใช้ยา เช่น ยาแก้แพ้เพื่อควบคุมอาการ ยาสามารถซื้อได้ทั่วไป หรือใช้ใบสั่งยาจากแพทย์ สิ่งที่แพทย์แนะนำขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการแพ้ของคุณ ยารักษาโรคภูมิแพ้ ได้แก่ (5)
-
- ยาแก้แพ้ เช่น diphenhydramine (Benadryl)
- คอร์ติโคสเตียรอยด์
- เซทิริซีน (Zyrtec)
- ลอราทาดีน ( Claritin )
- โครโมลินโซเดียม (Gastrocrom)
- ยาลดน้ำมูก (Afrin, Suphedrine PE, Sudafed)
ภูมิคุ้มกันบำบัด
หลายคนเลือกใช้ภูมิคุ้มกันบำบัด สิ่งนี้เกี่ยวข้องกับการฉีดยาหลายครั้งในช่วง 2 – 3 ปี เพื่อช่วยให้ร่างกายคุ้นเคยกับอาการแพ้ของคุณ การบำบัดด้วยภูมิคุ้มกันที่ประสบความสำเร็จสามารถป้องกันไม่ให้อาการภูมิแพ้กลับมา (6)
ใช้อะดรีนาลีนฉุกเฉิน
หากคุณมีอาการแพ้อย่างรุนแรง และเป็นอันตรายถึงชีวิต ให้พกพาอะดรีนาลีนชนิดฉุกเฉินไปด้วย มันจะช่วยตอบโต้กับอาการแพ้จนกว่าความช่วยเหลือทางการแพทย์จะมาถึง แบรนด์ทั่วไปของอะดรีนาลีนนี้ (7) ได้แก่ EpiPen และ Twinject การตอบสนองต่อการแพ้บางอย่างถือเป็นเหตุฉุกเฉินทางการแพทย์ อย่าลืมเตรียมพร้อมสำหรับสถานการณ์ฉุกเฉินเหล่านี้โดยรู้จักการปฐมพยาบาลอาการแพ้แบบเบื้องต้น
การเยียวยาธรรมชาติสำหรับอาการแพ้
วิธีการรักษาและอาหารเสริมจากธรรมชาติจำนวนมากวางตลาดในรูปแบบการรักษาและแม้แต่วิธีป้องกันอาการแพ้ ปรึกษาแพทย์ก่อนลองใช้ การรักษาด้วยวิธีธรรมชาติบางอย่างอาจมีสารก่อภูมิแพ้อื่น ๆ และทำให้อาการแย่ลง ตัวอย่างเช่น ชาแห้งบางชนิดใช้ดอกไม้ และพืชที่เกี่ยวข้องกับพืชซึ่งอาจทำให้คุณจามอย่างรุนแรง เช่นเดียวกับน้ำมันหอมระเหย บางคนใช้น้ำมันเหล่านี้เพื่อบรรเทาอาการทั่วไปของโรคภูมิแพ้ แต่น้ำมันหอมระเหยยังคงมีส่วนผสมที่อาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ โรคภูมิแพ้แต่ละประเภทมีวิธีการรักษาตามธรรมชาติมากมายที่อาจช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น นอกจากนี้ยังมีตัวเลือกจากธรรมชาติสำหรับอาการแพ้ของเด็กด้วย
การป้องกันอาการ
ไม่มีวิธีป้องกันอาการแพ้แต่มีวิธีป้องกันไม่ให้เกิดอาการ วิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันอาการภูมิแพ้คือหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่ก่อให้เกิดอาการเหล่านี้ การหลีกเลี่ยงเป็นวิธีที่ได้ผลที่สุดในการป้องกันอาการแพ้อาหาร การรับประทานอาหารจะช่วยให้คุณทราบสาเหตุของการแพ้เพื่อที่คุณจะได้รู้วิธีหลีกเลี่ยง เพื่อช่วยคุณหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ในอาหารให้อ่านฉลากอาหารอย่างละเอียดและถามพนักงานขณะรับประทานอาหารนอกบ้าน (1)
การป้องกันโรคภูมิแพ้ตามฤดูกาลการสัมผัสและอาการแพ้อื่น ๆ จะทำให้ทราบว่าสารก่อภูมิแพ้อยู่ที่ใดและจะหลีกเลี่ยงได้อย่างไร (2) ตัวอย่างเช่น หากคุณแพ้ฝุ่นคุณสามารถช่วยลดอาการได้โดยการติดตั้งเครื่องกรองอากาศที่เหมาะสมในบ้านทำความสะอาดท่ออากาศอย่างมืออาชีพและปัดฝุ่นในบ้านเป็นประจำ อย่าลืมทำการทดสอบการแพ้ที่เหมาะสมสามารถช่วยคุณระบุสาเหตุที่แท้จริงของคุณซึ่งทำให้หลีกเลี่ยงได้ง่ายขึ้น
ภาวะแทรกซ้อนของโรคภูมิแพ้
ในขณะที่คุณอาจคิดว่าอาการแพ้อาจจะเกิดการจามที่น่ารำคาญซึ่งเกิดขึ้นทุก ๆ ฤดูกาล แต่อาการแพ้เหล่านี้บางอย่างอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ตัวอย่างเช่น ภาวะภูมิแพ้เป็นปฏิกิริยาที่รุนแรงต่อการสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ คนส่วนใหญ่เชื่อมโยงภาวะภูมิแพ้กับอาหาร แต่สารก่อภูมิแพ้ใด ๆ อาจทำให้เกิดอาการบางอย่าง
- ทางเดินหายใจแคบลงอย่างกะทันหัน
- เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ
- อาจเกิดอาการบวมที่ลิ้นและปาก
อาการภูมิแพ้อาจสร้างภาวะแทรกซ้อนมากมาย แพทย์ของคุณสามารถช่วยระบุสาเหตุของอาการของคุณ ตลอดจนหาความแตกต่างและอาการแพ้แบบเต็มรูปแบบ แพทย์ของคุณยังสามารถสอนวิธีจัดการกับอาการภูมิแพ้เพื่อหลีกเลี่ยงภาวะแทรกซ้อนที่เลวร้ายที่สุดได้
อ้างอิง
(3) Seasonal Allergies at a Glance
(4) Allergic contact dermatitis: Overview
(5) The role and choice criteria of antihistamines in allergy management – expert opinion
(6) Allergen immunotherapy: an updated review of safety
(7) Epinephrine: The Drug of Choice for Anaphylaxis–A Statement of the World Allergy Organization