ปัญหา “เส้นเลือดขอด” คาดว่าประมาณ 20% ของผู้ใหญ่ทั้งหมด จะเป็นเส้นเลือดขอดในช่วงหนึ่งของชีวิต แม้ว่าจะพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ แต่บางครั้งคนหนุ่มสาวก็มีเช่นกัน และเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในหมู่ผู้หญิง แต่ในผู้ชายก็สามารถเกิดขึ้นได้เช่นกัน (1) โดยอาการเส้นเลือดขอด คือ การที่เลือดไหลเวียนได้ไม่ดี ซึ่งคุณต้องเข้าใจก่อนว่าหลอดเลือดดำจะมีวาล์วทางเดียว เพื่อป้องกันเลือดไหลย้อนกลับ เพราะฉะนั้นเมื่อการไหลเวียนเลือดผิดปกติ มันจึงทำให้เลือดสะสมมากขึ้นเรื่อย ๆ จนมันกลายเป็น เส้นเลือดขอด โดยปกติแล้วบริเวณเส้นเลือดที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือ เส้นเลือดที่ขาของคุณ นั่นเป็นเพราะการยืนและเดินตัวตรงจะเพิ่มความดันในเส้นเลือดของร่างกายส่วนล่างของคุณ (1),(2)
สำหรับคนจำนวนมากเส้นเลือดขอดจะเป็นลักษณะทั่วไปที่มีรูปแบบไม่รุนแรงเป็นเพียงปัญหาเรื่องความสวยงามของผิวและรูปร่าง แต่สำหรับบางคนอาการเส้นเลือดขอดอาจทำให้ปวดเมื่อยและไม่สบายตัว หลายคนอาจจะไม่รู้ว่าอาการเส้นเลือดขอดอาจนำไปสู่ปัญหาที่รุนแรงมากขึ้นได้ ปกติแล้วหญิงตั้งครรภ์และคนที่น้ำหนักเกินมักจะเสี่ยงต่อการเป็นเส้นเลือดขอดได้ง่ายและอาจจะเกิดอาการต่าง ๆ ได้แก่ ปวดขา และข้อเท้าบวม (1) วันนี้เราจะพาทุกคนไปเจาะลึกปัญหา เส้นเลือดขอด กันค่ะ ขอบอกเลยว่าใครมีปัญหานี้จะได้ความรู้ไปแบบเต็ม ๆ อย่างแน่นอน
เส้นเลือดขอดคืออะไร ?
เส้นเลือดขอด หรือที่เรียกว่า ภาวะหลอดเลือดขอด เกิดขึ้นเมื่อหลอดเลือดดำของคุณขยายใหญ่ขึ้น หลอดเลือดขยายตัว และมีเลือดสะสมมากเกินไป จนเส้นเลือดบวมและนูนขึ้น มีสีม่วงอมน้ำเงิน หรือแดง บางคนอาจจะมีอาการเจ็บปวด แต่บางคนอาจจะไม่มีอาการอะไรเลยเมื่อเป็นเส้นเลือดขอด ภาวะนี้พบบ่อยมากโดยเฉพาะในผู้หญิง โดยส่วนใหญ่เส้นเลือดขอดจะปรากฏที่ขาส่วนล่าง (1)
สาเหตุของเส้นเลือดขอด
เส้นเลือดขอด เกิดขึ้นเมื่อหลอดเลือดดำทำงานไม่ถูกต้อง หลอดเลือดดำมีวาล์วทางเดียวที่ป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับ เมื่อสิ่งนี้ล้มเหลวเลือดจะเริ่มสะสมในหลอดเลือดดำแทนที่จะเข้าสู่หัวใจของคุณ เส้นเลือดก็ขยายใหญ่ขึ้น เส้นเลือดขอดมักส่งผลต่อขามากที่สุดเพราะเส้นเลือดนี้อยู่ไกลจากหัวใจของคุณและแรงโน้มถ่วงทำให้เลือดไหลขึ้นด้านบนได้ยากขึ้น สาเหตุที่เป็นไปได้บางประการสำหรับเส้นเลือดขอด ได้แก่ (1)
- การตั้งครรภ์
- วัยหมดประจำเดือน
- อายุมากกว่า 50 ปี
- ยืนเป็นเวลานาน
- โรคอ้วน
- มีประวัติครอบครัวเกี่ยวกับเส้นเลือดขอด
อาการของเส้นเลือดขอด
อาการหลักของเส้นเลือดขอดจะมองเห็นได้ชัดเจน มักเกิดขึ้นที่ขา โดยจะมีเส้นเลือดโป่งพองหรือนูนขึ้นมา มีสีออกน้ำเงิน ๆ อมม่วง หรือแดง คุณอาจมีอาการปวดเมื่อย บวมรอบ ๆ เส้นเลือดที่ขยายใหญ่ขึ้น มีความรู้สึกหนักที่ขาและเท้า ในบางกรณีคุณอาจเกิดอาการขาบวมและขาเปลี่ยนสีได้ ในกรณีที่รุนแรงหลอดเลือดดำอาจมีเลือดออกมากจนอาจเกิดแผลได้ (1),(2)
การวินิจฉัยปัญหา เส้นเลือดขอด
แพทย์ของคุณอาจตรวจดูขาและเส้นเลือดที่มองเห็นได้ในขณะที่คุณกำลังนั่งหรือยืนเพื่อวินิจฉัยเส้นเลือดขอด พวกเขาอาจถามคุณเกี่ยวกับความเจ็บปวดหรืออาการที่คุณมี แพทย์ของคุณอาจต้องอัลตร้าซาวด์ดูเพล็กซ์ (หรือ Doppler) เพื่อตรวจการไหลเวียนของเลือด นี่คือการทดสอบแบบง่าย ๆ ซึ่งใช้คลื่นเสียงความถี่สูง ช่วยให้แพทย์ของคุณเห็นว่าเลือดไหลเวียนในเส้นเลือดของคุณอย่างไร นอกจากนี้ยังช่วยในการประเมินเส้นเลือดก่อนการผ่าตัดด้วย (1)
ในบางกรณีอาจมีการทำ Venogram เพื่อประเมินเส้นเลือดของคุณเพิ่มเติมในระหว่างการทดสอบนี้แพทย์ของคุณจะฉีดสารพิเศษลงที่ขาของคุณและทำการเอกซ์เรย์บริเวณนั้น สารที่ฉีดเข้าไปจะปรากฏบนรังสีเอกซ์เรย์ทำให้แพทย์สามารถมองเห็นได้ดีขึ้นว่าเลือดของคุณไหลเวียนอย่างไร (3) ขอบอกเลยว่าการทดสอบอัลตร้าซาวด์หรือ Venograms ช่วยให้มั่นใจได้ว่าความผิดปกติอื่น เช่น ลิ่มเลือดหรือการอุดตันไม่ได้ทำให้เกิดอาการปวดและบวมที่ขาของคุณ
วิธีรักษาและป้องกันเส้นเลือดขอด
โดยทั่วไปแล้วแพทย์จะระมัดระวังในการรักษาอาการเส้นเลือดขอด คุณอาจได้รับคำแนะนำให้เปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของคุณแทนที่จะลองใช้วิธีการรักษาที่รุนแรงมากขึ้น
1. การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต
การเปลี่ยนแปลงต่อไปนี้อาจช่วยป้องกันไม่ให้เส้นเลือดขอดก่อตัวหรือทำให้อาการแย่ลง (1),(2)
-
- หลีกเลี่ยงการยืนเป็นระยะเวลานาน
-
เคลื่อนไหวให้มากที่สุดในชีวิตประจำวัน
-
วางขาของคุณเมื่อคุณนั่ง
-
อย่าไขว้ขาเมื่อคุณนั่ง
-
ลดน้ำหนักหากคุณมีน้ำหนักเกิน
- ออกกำลังกายเพื่อให้การไหลเวียนของเลือดดีขึ้น
- สวมถุงน่องเพื่อปิดบังเส้นเลือดขอด
หากคุณมีเส้นเลือดขอดอยู่แล้วคุณควรทำตามขั้นตอนเหล่านี้ เพื่อป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดใหม่ คุณควรยกขาขึ้นทุกครั้งที่พักผ่อนหรือนอนหลับ
2. การบีบอัดเส้นเลือด
แพทย์ของคุณอาจแนะนำให้คุณสวมถุงเท้าหรือถุงน่องแบบพิเศษ แรงกดดันเหล่านี้จะทำให้เลือดไหลเวียนไปสู่หัวใจได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ยังลดอาการบวมได้ด้วย ขอบอกเลยว่าระดับการบีบอัดจะแตกต่างกันไป แต่ถุงน่องชนิดบีบอัดส่วนใหญ่มีจำหน่ายในร้านขายยาทั่วไป หรือร้านขายอุปกรณ์ทางการแพทย์ (2)
3. ศัลยกรรม
หากการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตไม่ได้ผล หรือหากเส้นเลือดขอด ทำให้เกิดความเจ็บปวดอย่างมาก น่ารำคาญ และทำลายสุขภาพโดยรวมของคุณ แพทย์ของคุณอาจลองใช้วิธีการศัลยกรรม การผ่าตัดและการลอกเส้นเลือดเป็นการผ่าตัดที่ต้องดมยาสลบในระหว่างขั้นตอนนี้ศัลยแพทย์ของคุณจะทำการเปิดผิวหนังของคุณ ตัดเส้นเลือดขอดและนำออกทางรอยบาก แม้ว่าจะมีการพัฒนารูปแบบใหม่ของการผ่าตัดลอกเส้นเลือด แต่ก็มักจะทำน้อยลงเนื่องจากมีตัวเลือกที่ใหม่กว่าในการรักษา (1)
4. ตัวเลือกการรักษาอื่น ๆ
-
- Sclerotherapy ใช้โดยการฉีดสารเคมีเหลวหรือโฟมเพื่อปิดกั้นเส้นเลือดใหญ่
- Microsclerotherapy ใช้โดยการฉีดสารเคมีเหลวเพื่อปิดกั้นเส้นเลือดเล็ก ๆ
- การผ่าตัดด้วยเลเซอร์โดยใช้พลังงานแสงเพื่อปิดกั้นหลอดเลือดดำ
- การบำบัดด้วยการระเหยแบบ Endovenous โดยใช้คลื่นความร้อนเพื่อปิดกั้นหลอดเลือดดำ
- การผ่าตัดส่องกล้องสอดผ่านแผลเล็ก ๆ เพื่อปิดกั้นหลอดเลือดดำ
คุณควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับทางเลือกในการรักษาและความเสี่ยงก่อนเลือกวิธีการ วิธีที่แนะนำอาจขึ้นอยู่กับอาการขนาดและตำแหน่งของเส้นเลือดขอด
อ้างอิง