“โรคหอบหืด” เป็นภาวะเรื้อรังที่ส่งผลต่อทางเดินหายใจ ทำให้หายใจลำบาก โดยโรคหอบหืดเกิดจากตัวกระตุ้นบางอย่าง รวมไปถึงการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ สารระคายเคือง ไวรัส การออกกำลังกาย ความเครียดทางอารมณ์ และปัจจัยอื่น ๆ โดยมันจะทำให้ผนังด้านในของทางเดินหายใจ หรือหลอดลมบวม และเกิดการอักเสบ ในระหว่างที่เป็นโรคหอบหืด ทางเดินหายใจจะบวม กล้ามเนื้อรอบ ๆ จะกระชับ และอากาศจะเคลื่อนเข้าและออกจากปอดได้ยาก อาการหอบหืดเป็นภาวะเรื้อรังที่พบบ่อยที่สุดในเด็ก ซึ่งศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) เผยว่า เด็กอเมริกัน เด็ก 1 คน จากทุก ๆ 12 คน จะมีอาการหอบหืด (1)
คุณรู้หรือไม่ว่าปกติแล้วโรคหอบหืดมีหลายประเภท และมีปัจจัยหลายประการที่อาจทำให้เกิดโรคหอบหืดหรือมีสาเหตุกระตุ้นที่ทำให้เกิดอาการหอบหืดเฉียบพลันได้ ในบทความนี้เราจะกล่าวถึงประเภทและสาเหตุของโรคหอบหืดกันค่ะ ถ้าพร้อมแล้วก็ไปกันเลยค่ะ
อาการของโรคหอบหืด
อาการที่พบบ่อยที่สุดของโรคหอบหืด จะเป็นอาการที่เกี่ยวข้องกับการหายใจ หรือเกิดเสียงดังเสียงฮืด ๆ เมื่อหายใจ และอาการของโรคหอบหืดอื่น ๆ ที่พบบ่อยที่สุดคือ (2),(3)
- การไอ โดยเฉพาะตอนกลางคืน เวลาหัวเราะ หรือระหว่างออกกำลังกาย
- แน่นหน้าอก
- หายใจถี่
- พูดลำบาก
- วิตกกังวล หรือตื่นตระหนก
- เกิดความเหนื่อยล้า
ประเภทของโรคหอบหืดที่คุณเป็นสามารถระบุได้ว่ามีอาการใด ไม่ใช่ทุกคนที่เป็นโรคหอบหืดจะมีอาการเฉพาะเหล่านี้ หากคุณคิดว่าอาการที่คุณพบอาจเป็นสัญญาณของอาการ เช่น โรคหอบหืด ให้ไปพบแพทย์ แต่ขอบอกไว้ก่อนว่าข้อบ่งชี้แรกว่าที่ว่าคุณเป็นโรคหอบหืดอาจไม่ใช่โรคหอบหืดที่เกิดขึ้นจริงก็ได้ค่ะ
ประเภทของโรคหอบหืด
โรคหอบหืดมีหลายประเภท ชนิดที่พบบ่อยที่สุดคือ โรคหอบหืดที่ส่งผลต่อหลอดลมในปอด รูปแบบเพิ่มเติมของโรคหอบหืด ได้แก่ โรคหอบหืดในวัยเด็ก และโรคหอบหืดที่เริ่มเป็นผู้ใหญ่ ในผู้ใหญ่ที่เริ่มเป็นโรคหอบหืดอาการจะไม่ปรากฏมาก จนกว่าจะมีอายุอย่างน้อย 20 ปี โรคหอบหืดเฉพาะประเภทอื่น ๆ เราได้อธิบายไว้ด้านล่างดังนี้ค่ะ
1. โรคหอบหืดจากภูมิแพ้ (โรคหอบหืดจากภายนอก)
สารก่อภูมิแพ้ ทำให้เกิดโรคหอบหืดชนิดนี้ สิ่งเหล่านี้อาจรวมถึงการเกิดจากสะเก็ดผิวหนังจากสัตว์อย่างแมว และสุนัข, อาหาร, เชื้อรา, ละอองเรณูจากดอกไม้ รวมไปถึงฝุ่น โรคหอบหืดจากภูมิแพ้มักเกิดขึ้นตามฤดูกาล มักเกิดขึ้นควบคู่ไปกับการแพ้อากาศตามฤดูกาลก่อน (4)
2. โรคหอบหืดที่ไม่ทำให้เกิดอาการแพ้ (โรคหอบหืดภายใน)
สารระคายเคืองในอากาศที่ไม่เกี่ยวข้องกับการแพ้ จะกระตุ้นให้เกิดโรคหอบหืดชนิดนี้ สารระคายเคืองเหล่านี้อาจรวมถึง ควันไฟ, ควันบุหรี่, อากาศเย็น, มลพิษทางอากาศ, โรคไวรัส. น้ำหอมปรับอากาศ, ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดในครัวเรือนและน้ำหอม (5)
3. โรคหอบหืดจากการทำงาน
โรคหอบหืดจากการทำงาน เป็นโรคหอบหืดชนิดหนึ่งที่เกิดจากสิ่งกระตุ้นในที่ทำงาน ซึ่งรวมถึงฝุ่น, สีย้อมผ้า, ก๊าซและไอระเหย, เคมีภัณฑ์อุตสาหกรรม. โปรตีนจากสัตว์, น้ำยางข้น และอื่น ๆ (6) ซึ่งสารระคายเคืองต่างๆ เหล่านี้อยู่ในหลากหลายอุตสาหกรรม รวมไปถึงงานเกษตรกรรม, งานสิ่งทอ, งานไม้ และการผลิตทั่วไป
4. การหดตัวของหลอดลมที่เกิดจากการออกกำลังกาย (EIB)
ในบางครั้งการออกกำลังกายก็อาจทำให้เกิดอาการหอบหืดได้ สิ่งนี้เรียกว่าการหดตัวของหลอดลมที่เกิดจากการออกกำลังกาย (EIB) ซึ่งมักส่งผลกระทบต่อผู้คนภายในไม่กี่นาทีหลังจากเริ่มออกกำลังกายและไม่เกิน 10-15 นาทีหลังจากออกกำลังกายไปแล้ว ก่อนหน้านี้ภาวะนี้เรียกว่า “โรคหอบหืดที่เกิดจากการออกกำลังกาย (EIA)” ซึ่งผู้ที่เป็นโรคหอบหืดมากถึงร้อยละ 90 ต้องประสบกับอาการ EIB ด้วยเช่นกัน แต่ไม่ใช่ทุกคนที่เป็นโรค EIB จะเป็นโรคหอบหืดประเภทอื่น (7)
5. โรคหอบหืดที่เกิดจากแอสไพริน
โรคหอบหืดที่เกิดจากแอสไพริน (AIA) หรือที่เรียกว่า โรคทางเดินหายใจ ประกอบด้วยโรคหอบหืด 3 กลุ่ม คือ โรคจมูกอักเสบเรื้อรังที่มีติ่งเนื้อในจมูก, การตกตะกอนของโรคหอบหืด และโรคจมูกอักเสบจากการตอบสนองต่อแอสไพรินและยาในกลุ่ม NSAID อื่น ๆ เช่น naproxen (Aleve) หรือ ibuprofen (Advil) โดยอาการอาจเริ่มภายในไม่กี่นาที หรือหลายชั่วโมง (8)
6. โรคหอบหืดตอนกลางคืน
โรคหอบหืดประเภทนี้มักจะมีอาการแย่ลงในเวลากลางคืน โดยผู้ป่วยโรคหอบหืดมากถึง 75% มักตื่นขึ้นมาด้วยอาการหอบหืดอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง โดยประมาณ 40% มีอาการในเวลากลางคืนทุกคืน ทำให้นอนหลับยาก ซึ่งการวิจัยที่ครอบคลุมได้แสดงให้เห็นว่าอาการไอ และหายใจลำบากในตอนกลางคืนนั้น มาพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงของการอักเสบของทางเดินหายใจและตัวแปรทางสรีรวิทยาของ Circadian ในเวลากลางวัน รวมถึงข้อจำกัดของการไหลของอากาศด้วย (9)
7. โรคหอบหืดแบบไอเรื้อรัง (CVA)
อาการไอ เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุดที่ผู้ป่วยต้องไปพบแพทย์ โรคหอบหืดที่มีอาการไอ (CVA) เป็นรูปแบบหนึ่งของโรคหอบหืดซึ่งแสดงอาการไอเพียงอย่างเดียว (10) ซึ่งโรคหอบหืดแบบไอเรื้อรัง (CVA) มักจะมีอาการไอแห้ง ๆ เรื้อรัง หากไม่ได้รับการรักษา โรคหอบหืดแบบไอเรื้อรังอาจทำให้เกิดโรคหอบหืดแบบเต็มตัวได้ รวมไปถึงอาจเกิดอาการทั่วไปอื่น ๆ ร่วมด้วย
สาเหตุของโรคหอบหืด
โรคหอบหืดไม่ได้มีสาเหตุ หรือข้อบ่งชี้เพียงอย่างเดียว แต่นักวิจัยเชื่อว่าภาวะการหายใจเกิดจากปัจจัยหลายประการ ปัจจัยเหล่านี้รวมถึง
- พันธุศาสตร์ หากพ่อแม่หรือพี่น้องเป็นโรคหอบหืด คุณมีแนวโน้มที่จะเป็นโรคนี้มากขึ้น
- ประวัติการติดเชื้อไวรัส ผู้ที่มีประวัติติดเชื้อไวรัสรุนแรงในช่วงวัยเด็ก (เช่น RSV) อาจมีแนวโน้มที่จะเป็นโรคนี้มากขึ้น
- สมมติฐานด้านสุขอนามัย ทฤษฎีนี้อธิบายว่าเมื่อทารกไม่ได้สัมผัสกับแบคทีเรียที่เพียงพอในช่วงเดือนแรกและปีแรกที่เกิด ระบบภูมิคุ้มกันของพวกเขาจะไม่แข็งแรงพอที่จะต่อสู้กับโรคหอบหืดและภาวะภูมิแพ้อื่น ๆ
การป้องกันโรคหอบหืด
เนื่องจากนักวิจัยยังไม่ได้ระบุสาเหตุที่แน่ชัดของโรคหอบหืด จึงเป็นการท้าทายที่จะทราบวิธีป้องกันอาการอักเสบเหล่านี้ อย่างไรก็ตามมีข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการป้องกันโรคหอบหืด กลยุทธ์เหล่านี้รวมถึง
- หลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจทำให้เสี่ยงต่อโรคหอบหืด หลีกเลี่ยงสารเคมี กลิ่น หรือผลิตภัณฑ์ที่ทำให้เกิดปัญหาการหายใจ
- ลดการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ หากคุณพบสารก่อภูมิแพ้ เช่น ฝุ่นหรือเชื้อราที่กระตุ้นให้เกิดโรคหอบหืด ให้หลีกเลี่ยงสิ่งเหล่านี้ให้มากที่สุด และให้คนมาทำความสะอาดโดยใช้เครื่องดูดฝุ่น (อ่านเพิ่มเติม ซื้อ เครื่องดูดฝุ่น ยี่ห้อไหนดี)
- รับภูมิคุ้มกันเพื่อป้องกันภูมิแพ้ ภูมิคุ้มกันบำบัดภูมิแพ้เป็นการรักษาประเภทหนึ่งที่อาจช่วยเปลี่ยนแปลงระบบภูมิคุ้มกันของคุณ วิธีนี้จะทำให้ร่างกายของคุณอาจไวต่อสิ่งกระตุ้นที่คุณพบน้อยลง
- กินยาป้องกัน แพทย์ของคุณอาจสั่งยาให้คุณทานเป็นประจำทุกวัน ยานี้อาจใช้เพิ่มเติมจากยาที่คุณใช้ในกรณีฉุกเฉิน
อ้างอิง
(7) Exercise-induced bronchoconstriction
(8) Aspirin-induced asthma: clinical aspects, pathogenesis and management